Εγκύκλιος γιά τήν ἀπαγγελία τοῦ Συμβόλου της Πίστεως
Πρός
τόν Ἱερό Κλῆρο
καί τούς εὐσεβεῖς Χριστιανούς
τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεώς μας
Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί,
Ἀπό τά πιό κεφαλαιώδη σημεῖα τοῦ μυστηρίου τῆς θείας Εὐχαριστίας, δηλαδή τῆς θείας Λειτουργίας, εἶναι ἡ ὁμολογία τῆς πίστεως. Ὅσοι συμμετέχουμε στή θεία Λειτουργία, δηλαδή οἱ βαπτισμένοι στό ὄνομα τῆς Ἁγίας Τριάδος καί ἐντεταγμένοι στό σῶμα τῆς Ἐκκλησίας, μετά τή Μεγάλη Εἴσοδο, καλούμαστε νά διαδηλώσουμε τήν ἀγάπη μας ὁ ἕνας πρός τόν ἄλλο. «Ἀγαπήσωμεν ἀλλήλους» προτρέπει ὁ λειτουργός.
Στό σημεῖο αὐτό στήν πρώτη Ἐκκλησία οἱ χριστιανοί ἀντήλλασσαν τόν ἀσπασμό τῆς ἀγάπης μεταξύ τους· οἱ ἄνδρες μέ τούς ἄνδρες, οἱ γυναῖκες μέ τίς γυναῖκες. Αὐτό δηλαδή πού περιορίστηκε πλέον νά γίνεται μεταξύ τῶν λειτουργῶν μπροστά στήν Ἁγία Τράπεζα.
Αὐτή ἡ ἀγάπη, πού συνδέει τούς χριστιανούς ὡς ἀδελφούς μεταξύ τους, ἀποτελεῖ καί τήν προϋπόθεση γιά νά ἀκολουθήσει ἡ ὁμολογία τῆς πίστεως. «Πατέρα, Υἱόν καί Ἅγιον Πνεῦμα, Τριάδα ὁμοούσιον καί ἀχώριστον» ὁμολογοῦμε «ἐν ὁμονοίᾳ» οἱ πιστοί. Καί «ἐν ὁμονοίᾳ» σημαίνει μέ τήν ὁμοφροσύνη καί τήν ἑνότητα πού χαρίζει ἡ ἐν Χριστῷ ἀγάπη.
* * *
Στή συνέχεια ἀκολουθεῖ ἡ ἀπαγγελία τοῦ Συμβόλου τῆς Πίστεως. Εἶναι ἡ σύνοψη τῆς ὀρθῆς χριστιανικῆς πίστεως. Ἐμπεριέχει τίς βασικότερες ἀλήθειες τῆς διδασκαλίας τῆς Ἐκκλησίας, διατυπωμένες αὐθεντικά ἀπό τίς δύο πρῶτες Οἰκουμενικές Συνόδους τῆς Νικαίας (325 μ.Χ.) καί τῆς Κωνσταντινουπόλεως (381 μ.Χ.). Τό Σύμβολο τῆς Πίστεως εἶναι ἡ ἀπαρίθμηση τῶν δωρεῶν τοῦ Θεοῦ καί ἡ εὐχαριστήρια ὁμολογία τῶν κατά χάριν τέκνων τοῦ Θεοῦ.
Στήν πρώτη Ἐκκλησία ἡ ἀπαγγελία τοῦ Συμβόλου τῆς Πίστεως γινόταν ἀπό ὅλους τούς πιστούς, πού συμμετεῖχαν στή θεία Λειτουργία, καί ὄχι ἀπό ἕνα μέλος τῆς Συνάξεως, τόν ἀναγνώστη ἤ τόν ἱεροψάλτη, ὅπως συνηθίζεται σήμερα. Γι᾽ αὐτό καί ὁ ἅγιος Διονύσιος ὁ Ἀρεοπαγίτης τό ὀνομάζει «καθολικήν ὑμνολογίαν», πού ὁμολογεῖται «ὑπό παντός τοῦ τῆς Ἐκκλησίας πληρώματος».
Τό ἴδιο συνέβαινε καί μέ τήν Κυριακή Προσευχή, δηλαδή τό γνωστό «Πάτερ ἡμῶν». Ἀποτελεῖ τήν κατ᾽ ἐξοχήν θεοδίδακτη προσευχή, πού μᾶς παρέδωσε ὁ ἴδιος ὁ Κύριός μας. Γι᾽ αὐτό κι αὐτή κατέλαβε μιά τόσο σημαντική θέση στή θεία Λειτουργία λίγο πρίν ἀπό τή θεία Μετάληψη. Καί τό «Πάτερ ἡμῶν» οἱ πρῶτοι ἀδελφοί μας χριστιανοί τό ἀπήγγελλαν ὅλοι μαζί. Μ᾽ ἕνα στόμα καί μέ μιά καρδιά ἀπευθύνονταν πρός τόν κοινό οὐράνιο Πατέρα, Τόν δοξολογοῦσαν καί Τοῦ διατύπωναν τά αἰτήματά τους.
* * *
Ἐπιβάλλεται, ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, ἡ ἐνεργός συμμετοχή μας στή θεία Λειτουργία. Δέν εἶναι νοητό ἁπλῶς νά παρακολουθοῦμε παθητικά τά τελούμενα καί τά ψαλλόμενα. Γιατί νά μήν μποροῦμε ὅλοι μαζί νά λέμε τό «Κύριε ἐλέησον», τό «Παράσχου Κύριε», ἐπιτέλους τό «Ἀμήν»! Εἶναι δικά μας, τοῦ λαοῦ. Ἀπό τά δικά μας χείλη θά πρέπει νά βγαίνουν καί ὄχι μόνο ἀπό αὐτά τῶν Ἱεροψαλτῶν.
Ἀσφαλῶς δέν παραγνωρίζω τίς δυσκολίες, τήν ἀνάγκη ἐκπαίδευσης, τόν συντονισμό πού χρειάζεται.
Γι᾽ αὐτό καί μέ τήν παρούσα Ἐγκύκλιο ἐπιθυμῶ νά ἐπαναφέρουμε στούς Ἱ. Ναούς τῆς Μητροπόλεώς μας τουλάχιστον τό ἐλάχιστο! Τήν ἀπό κοινοῦ ἀπαγγελία τοῦ Συμβόλου τῆς Πίστεως καί τῆς Κυριακῆς Προσευχῆς τοῦ «Πάτερ ἡμῶν».
Δέν εἶναι δύσκολο. Τό πρῶτο πού χρειάζεται εἶναι ἡ συνειδητοποίηση ἀπό ὅλους μας τοῦ πόσο βασική καί θεμελιώδης ὑποχρέωσή μας ὡς χριστιανῶν εἶναι ἡ κοινή ὁμολογία τῆς πίστεως. Καί τό δεύτερο, ἡ λίγη προσπάθεια πού ὀφείλουμε νά καταβάλουμε γιά νά τό συνηθίσουμε σέ πρακτικό ἐπίπεδο.
* * *
Μέ δεδομένο ὅτι οἱ λειτουργοί εἴμαστε προσηλωμένοι στά τελούμενα ἐπί τῆς Ἁγίας Τραπέζης, τήν εὐθύνη γιά τόν συντονισμό θά ἔχει ὁ δεξιός Ἱεροψάλτης, ὁ ὁποῖος θά δίνει τόν τόνο καί τόν ρυθμό.
Τό ὕφος θά εἶναι αὐτό τῆς ἀπαγγελίας, χωρίς ἐμμελῆ κατάληξη γιά νά μή μᾶς δυσκολεύει στόν συντονισμό.
Εὔχομαι μέ ὅλη μου τήν καρδιά πολύ σύντομα νά ἐπιτύχουμε μιά ἁρμονικότατη ἀπαγγελία τόσο τοῦ Συμβόλου τῆς Πίστεως ὅσο καί τοῦ «Πάτερ ἡμῶν».
Μέ τή χάρη τοῦ Κυρίου μας καί μέ λίγη προσπάθεια ἀπό τή δική μας πλευρά εἶμαι βέβαιος ὅτι θά τά καταφέρουμε. Ἔτσι θά ἔχουμε κάνει ἕνα μικρό ἀλλά σημαντικό βῆμα πρός τήν κατεύθυνση μιᾶς ἐνεργότερης συμμετοχῆς στή λειτουργική μας ζωή.
Μέ πατρικές εὐχές
Ὁ Ἐπίσκοπός σας
† Ο ΝΕΑΣ ΣΜΥΡΝΗΣ ΣΥΜΕΩΝ