18 Μαρ2014
Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς
Ο Κ Α Τ Α Ν Υ Κ Τ Ι Κ Ο Σ Ε Σ Π Ε Ρ Ι Ν Ο Σ
Τ Η Σ Β΄ Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ Τ Ω Ν Ν Η Σ Τ Ε Ι Ω Ν
Σ Τ Η Ν Α Γ Ι Α Φ Ω Τ Ε Ι Ν Η
Τ Η Σ Β΄ Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ Τ Ω Ν Ν Η Σ Τ Ε Ι Ω Ν
Σ Τ Η Ν Α Γ Ι Α Φ Ω Τ Ε Ι Ν Η
Χοροστατοῦντος τοῦ Σεβασμ. Μητροπολίτου μας κ. ΣΥΜΕΩΝ, τελέστηκε στόν Ἱ. Μητροπολιτικό Ναό τῆς ἁγίας Φωτεινῆς Νέας Σμύρνης ὁ Κατανυκτικός Ἑσπερινός τῆς Β΄ Κυριακῆς τῶν Νηστειῶν.
Ὁμίλησε ὁ Πανοσιολ. Ἀρχιμανδρίτης π. Βασίλειος Γιαννάκας, Προϊστάμενος τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ Ἁγίας Κυριακῆς Παλαιοῦ Φαλήρου.
Τό θέμα τῆς ὁμιλίας ἦταν : Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς. Ἀκολουθεῖ τό κείμενο τῆς ὁμιλίας :
* * *
Ο Α Γ Ι Ο Σ Γ Ρ Η Γ Ο Ρ Ι Ο Σ Ο Π Α Λ Α Μ Α Σ
Ὁμιλία στόν κατανυκτικό Ἑσπερινό
τῆς Β΄ Κυριακῆς τῶν Νηστειῶν
τοῦ Πανοσ. Ἀρχιμ. π. Βασιλείου Γιαννάκα
Ὁμιλία στόν κατανυκτικό Ἑσπερινό
τῆς Β΄ Κυριακῆς τῶν Νηστειῶν
τοῦ Πανοσ. Ἀρχιμ. π. Βασιλείου Γιαννάκα
«Χαῖρε, φωστήρ ὁ δείξας τόν Ἥλιον»
Δεύτερη, σήμερα, Κυριακή τῶν Νηστειῶν καί ἡ Ἐκκλησία μας τιμᾶ τήν μνήμη τοῦ ἐν ἁγίοις πατρός ἡμῶν Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ. Ἡ γιορτή αὐτή δέν ἔχει σχέση μέ τήν κοίμησή του, ἡ ὁποία ἔγινε στίς 14 Νοεμβρίου τοῦ 1359, ἀλλά εἶναι μιά προέκταση τῆς προηγούμενης ἑορτῆς τῆς Ὀρθοδοξίας. Κι αὐτό γιατί ἡ νίκη του ἐπί τῶν κακοδοξιῶν τοῦ Βαρλαάμ θεωρεῖται ἐφάμιλλη τῆς νίκης κατά τῶν εἰκονομάχων. Τόσο σπουδαία θέση ἔχει ἡ σημερινή ἡμέρα γιά τή ζωή τῆς Ἐκκλησίας.Γεννήθηκε στήν Κωνσταντινούπολη τό 1296 ἀπό ἀριστοκρατική οἰκογένεια. Σπούδασε στή Βασιλεύουσα καί διακρίθηκε γιά τήν ἄριστη κατάρτισή του στήν ἀριστοτελική φιλοσοφία. «Καί ὁ Ἀριστοτέλης ἄν τόν ἄκουγε, θά τόν ἐπαινοῦσε» εἶπε μέ θαυμασμό ὁ δάσκαλός του, μετά ἀπό ὁμιλία τοῦ Γρηγορίου μπροστά στόν αὐτοκράτορα Ἀνδρόνικο Β’ Παλαιολόγο. Σέ ἡλικία εἴκοσι ἐτῶν, σταμάτησε τίς σπουδές του στή Βασιλεύουσα γιά νά τίς συνεχίσει μαζί μέ τ’ ἀδέλφια του στά μοναστήρια τοῦ Ἁγίου Ὄρους καί ἄλλων περιοχῶν, ὅπου κοντά σέ ἁγίους γέροντες ἐμβάθυνε στήν ἄσκηση καί τήν προσευχή.
Λίγα χρόνια ἀργότερα θά βγεῖ ἀπό τήν ἀφάνεια τοῦ ἀσκητηρίου καί θά βρεθεῖ στήν πρώτη γραμμή στίς γνωστές ἡσυχαστικές ἔριδες τοῦ 14ου αἰώνα. Συγκρούστηκε μέ τόν Βαρλαάμ τόν Καλαβρό, Ἕλληνα μοναχό τῆς Κάτω Ἰταλίας, ὁ ὁποῖος δίδασκε ὅτι ὁ ἄνθρωπος δέν μπορεῖ νά γνωρίσει τόν Θεό καί νά ἐνωθεῖ μαζί Του. Κατηγοροῦσε τούς ἡσυχαστές μοναχούς, οἱ ὁποῖοι δίδασκαν ὅτι ὁ ἄνθρωπος ἄν ἔχει καθαρή καρδιά καί ἄν συγκεντρωθεῖ στήν προσευχή, μπορεῖ νά ἑνωθεῖ μέ τόν Θεό σύμφωνα μέ τά λόγια τοῦ Κυρίου ὅτι «οἱ καθαροί τῇ καρδίᾳ αὐτοί τόν Θεόν ὄψονται».
Ὁ χριστιανικός ἀνθρωπισμός τοῦ Βαρλαάμ ἀμφισβητοῦσε τήν οὐσία τῆς Ἐκκλησίας ὡς «κοινωνίας θεώσεως» καί ὑποστήριζε ὅτι ὁ ἄνθρωπος δέν μπορεῖ νά ἑνωθεῖ μέ τόν Θεό στηριζόμενος στό χωρίο «Θεόν οὐδείς ἑώρακε πώποτε» (Ἰωάν. 1,18). Ὁ Γρηγόριος ὅμως πρόβαλε τή διδασκαλία γιά τή θέωση τοῦ ἀνθρώπου μέ τή μετοχή του στήν ἄκτιστη ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ. Ὁ Θεός, ἔλεγε ὁ Γρηγόριος, ὑπάρχει κατά δύο τρόπους, κατά τήν οὐσία του καί κατά τίς ἐνέργειές του. Ὁ ἄνθρωπος δέν μπορεῖ νά γνωρίζει τήν οὐσία τοῦ Θεοῦ, μπορεῖ ὅμως νά τόν γνωρίσει καί νά ἑνωθεῖ μαζί του μέσα ἀπό τίς ἄκτιστες ἐνέργειές του. Κάθε φύση ἔχει καί τήν ἀντίστοιχη ἐνέργειά της. Ἡ κτιστή φύση ἔχει κτιστή ἐνέργεια, ἐνῶ ἡ ἄκτιστη ἔχει ἄκτιστη ἐνέργεια.
Ἄς μοῦ ἐπιτραπεῖ ἐδῶ νά ἀναφέρω ἕνα ἁπλο(ϊκό) παράδειγμα: Ὁ κτιστός ἥλιος, εἶναι ἀπρόσιτος λόγω τῆς ὑπέρθερμης φύσης του, ἀλλά ταυτόχρονα καί προσιτός, καθώς δεχόμαστε τήν ἐνέργειά του πού μᾶς φωτίζει, μᾶς θερμαίνει καί μᾶς ζωογονεῖ. Ἔτσι, καί ὁ ἄκτιστος Ἥλιος τῆς Δικαιοσύνης, ὁ Κύριός μας εἶναι ἀπρόσιτος καί ἀκατάληπτος κατά τήν οὐσία του, ἀλλά προσιτός μέ τίς ἄκτιστες ἐνέργειές του, μέ τίς ὁποῖες μᾶς φέρνει στήν ὕπαρξη, μᾶς χαρίζει τή ζωή καί μᾶς θεοποιεῖ. Δέν παραμένει ἀπρόσιτος καί ἀκοινώνητος στόν ἄνθρωπο, ἀλλά ἔρχεται σέ ἄμεση σχέση καί προσωπική κοινωνία μαζί του. Κι ὁ ἄνθρωπος μετέχει στή θεία ζωή καί γίνεται θεός κατά χάρη.
Δημιουργηθήκαμε, γιά νά γίνουμε «θείας κοινωνοί φύσεως» (Β’ Πέτρ. 1,4). Καί ἐνῶ ἔπρεπε νά προχωρήσει ὁ ἄνθρωπος πρός τό «καθ’ ὁμοίωσιν», ὄχι μόνο δέν τό ἔκανε, ἀλλά καί βάδισε πρός τήν ἀντίθετη κατεύθυνση λόγω τῆς ἔπαρσης. Αὐτή ἡ ἔπαρση τόν ἀποξένωσε ἀπό τήν κατά φύση ἐνάρετη ζωή καί τόν ὁδήγησε στήν παρά φύση ζωή τῆς ἁμαρτίας καί τῶν παθῶν. Ὅταν ὁ ἄνθρωπος ταπεινωθεῖ, μπορεῖ νά ξαναβρεῖ τή φυσική ἀναφορά του πρός τόν Θεό.
Ἄρα δέν καλούμαστε νά νεκρώσουμε τή φύση μας, ἀλλά νά ἀντισταθοῦμε στήν ἐκτροπή της, νά νικήσουμε τά πάθη της καί νά τήν κατευθύνουμε στόν σκοπό γιά τόν ὁποῖο ἐξαρχῆς δημιουργήθηκε: στό «καθ’ ὁμοίωσιν», στό «ὑπέρ φύσιν», στή μετοχή τῆς «θείας φύσεως». Μέσα σ’ αὐτήν τήν προοπτική καλεῖται ὁ ἄνθρωπος νά πολεμήσει τό σαρκικό φρόνημα. Ἄσκηση, λοιπόν, καί πνευματικός ἀγώνας εἶναι οἱ κεντρικοί ἄξονες στή ζωή καί τή διδασκαλία τοῦ ἁγίου Γρηγορίου. Ὁ Θεός ἀποκαλύπτεται μέσω τῆς ἀσκήσεως καί τῆς προσευχῆς καί ὄχι μέσω τῆς φιλοσοφίας καί τοῦ διανοητικοῦ στοχασμοῦ, ὅπως ὑποστήριζε ὁ Βαρλαάμ πού τά θεωροῦσε προϋπόθεση θεογνωσίας. Γιά τόν Παλαμᾶ καί γιά τήν Ἐκκλησία μας ἡ θέωση εἶναι ὑπόθεση κοινή γιά ἐγγράμματους καί γιά ἀγράμματους. Ὁ ἐντελῶς ἀμόρφωτος Μέγας Ἀντώνιος καί ὁ ἐξαιρετικά μορφωμένος Μέγας Βασίλειος, ἔφτασαν σέ κοινά μέτρα θεογνωσίας.
Ἡ θέωση τοῦ ἀνθρώπου, ἔρχεται ὡς ἐπιστέγασμα μακρᾶς καί ἐπίπονης ἀγωνιστικῆς καί ἀσκητικῆς πορείας. Αὐτός ὁ πνευματικός ἀγώνας φέρνει εἰρήνη στήν ψυχή τοῦ πιστοῦ, μεταβάλει τά δάκρυα τῆς μετανοίας σέ χαρά καί ἀγαλλίαμα τῆς καρδιᾶς. Ἔτσι ὁ ἄνθρωπος ἐλευθερώνεται ἀπό τά γήινα πάθη, γεύεται τή θεία μακαριότητα, καταυγάζεται ἀπό τό ἄκτιστο φῶς καί γίνεται ἐπίγειος ἄγγελος.
Λόγω τῆς ἔπαρσής του ὁ Βαρλαάμ, ὁδηγήθηκε σέ προσπάθεια γελοιοποίησης τῶν ἡσυχαστῶν χαρακτηρίζοντάς τους αἱρετικούς καί ὀμφαλοσκόπους, εἰρωνευόμενος τή στάση τῆς προσευχῆς πού μοιάζει σάν νά κοιτοῦν τόν ὀμφαλό τους. Σέ μιά ταραγμένη πολιτικά καί ἐκκλησιαστικά περίοδο μέ ἐμφύλιες διαμάχες, μιά σειρά Συνόδων στήν Κωνσταντινούπολη τό 1341, τό 1347 καί τό 1351 δικαίωσαν τόν Γρηγόριο καί τόν ἀνέδειξαν μητροπολίτη Θεσσαλονίκης, ἐνῶ καταδίκασαν τίς κακοδοξίες τοῦ Βαρλαάμ, ὁ ὁποῖος ἔφυγε γιά τήν Ἰταλία. Οἱ ἀγῶνες, ἡ θεολογία καί ὁ ἐνάρετος βίος ἀνέδειξαν τόν ἅγιο Γρηγόριο σέ ἕναν ἀπό τούς μεγαλύτερους Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας. Ὁρισμένες φορές τοποθετεῖται ὡς τέταρτος μαζί μέ τούς Τρεῖς Ἱεράρχες.
Στά 1359, θά καταπέσει στήν ἐπιθανάτιο κλίνη. Ἡ ζωή του ὑπῆρξε τόσο παράλληλη μέ τήν ταραγμένη ζωή τοῦ Χρυσοστόμου, ὥστε οἱ σύγχρονοί του νά τόν ὀνομάζουν νέο Χρυσόστομο. Ἡ ἀναχώρησή του συνέβη, ὅπως ἀπό πολύ καιρό τό εἶχε πεῖ στούς μαθητές του, ἀμέσως μετά τήν ἑορτή τοῦ ἁγίου Χρυσοστόμου στίς 14 Νοεμβρίου. Ἐπαναλαμβάνοντας: «στά ἐπουράνια, στά ἐπουράνια» κοιτώντας πρός τόν οὐρανό μέσα σέ μιά ὑπερφυσική φωτοχυσία ἐξέπνευσε. Εἶχε συμπληρώσει 63 χρόνια ἀτελείωτων κόπων καί ἀγώνων.
Ἀμέσως μετά τήν κοίμησή του, τιμήθηκε ὡς ἅγιος. Μιά ἔντονη πολεμική ἐκ μέρους τῶν παπικῶν, ἔθεσε τή μνήμη του στό περιθώριο. Γιά πολλούς αἰῶνες, τά τυπογραφεῖα τῆς Δύσης, ἀρνοῦνταν νά τυπώσουν ὅ,τι εἶχε σχέση μέ τό ὄνομά του. Στούς λιβέλους κατά τῆς Ὀρθοδοξίας ἀναφέρονταν εἰδικά στόν Ἅγιο μέ ἀπέχθεια. Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία γιά τούς ὁλόψυχους ἀγῶνες του κατά τῶν αἱρετικῶν καί εἰδικά τῶν παπικῶν, καθιέρωσε τόν πανηγυρικό ἑορτασμό του τή δεύτερη Κυριακή τῆς Μ. Σαρακοστῆς, ἀμέσως μετά τήν Κυριακή τῆς Ὀρθοδοξίας.
*
Ἐπιτρέψτε μου στό σημεῖο αὐτό νά ὑπογραμμίσω καί νά σχολιάσω τρία σημεία ἀπό τή ζωή του.(α) Ἡ ἀλήθεια τῆς θεώσεως δέν ἐμφανίζεται μόνο στή διδασκαλία τοῦ ἁγίου, ἀλλά καί στή ζωή του. Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς εἶχε τήν εὐτυχία νά γεννηθεῖ καί νά ἀνατραφεῖ σέ οἰκογένεια πού ἀγωνιζόταν γιά τήν πνευματικότητα. Ὅλα τά μέλη τῆς οἰκογένειάς του εἶχαν ἐμφανῆ γνωρίσματα ἁγιότητας, γι’ αὐτό καί κατά τόν τελευταῖο καιρό ἔγινε ἀπό τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο ἡ ἁγιοκατάταξή τους. Παράδειγμα ὁ πατέρας: τό ἦθος του τόν εἶχε ὁδηγήσει στή θέση τοῦ Συγκλητικοῦ. Τήν ὥρα τῶν συνεδριάσεων τῆς Συγκλήτου, συχνά ὁ Κωνσταντίνος βυθιζόταν στήν προσευχή προκαλώντας τόν θαυμασμό τοῦ Αὐτοκράτορα Ἀνδρόνικου. Θεωροῦσε μεγαλύτερη τήν προσφορά τῆς προσευχῆς γιά τίς ὑποθέσεις τοῦ κράτους παρά τίς δικές του ἀπόψεις. Προαισθάνθηκε τό τέλος του καί ζήτησε νά καρεῖ μοναχός. Μπροστά στήν ἐρχόμενη ὀρφάνια ἡ σύζυγός του τοῦ πρότεινε νά ζητήσει τήν κηδεμονία τοῦ αὐτοκράτορα γιά τά παιδιά τους. Κι ἐκεῖνος θά τῆς ἀπαντήσει: «Δέν ἀφήνω τά παιδιά μου στούς ἐπίγειους βασιλιάδες ἀλλά στήν προστασία τῆς Δέσποινας, τῆς Μητέρας τοῦ Βασιλέα τῶν Οὐρανῶν πού τή βλέπω τώρα μπροστά μου». Ὁ δέ αὐτοκράτορας πού ἀνέλαβε τήν προστασία τῶν παιδιῶν του ὅταν τά ἔβλεπε ἔλεγε πάντα: «Νά τά παιδιά τοῦ ἁγίου»! Ἀντιλαμβανόμαστε πόσο μεγάλη ἐπίδραση ἔχει στά παιδιά ἕνα ὑγιές χριστιανικό πνευματικό οἰκογενειακό περιβάλλον, μέσα στό ὁποῖο καλλιεργεῖται ἡ ὀρθόδοξη πνευματικότητα. Πόσο ἔχει ἀνάγκη, ἀγαπητοί ἀδελφοί, ἡ ἐποχή μας ὄχι ἀπό συγγράμματα καί διαλέξεις περί ἀκτίστου φωτός, ἀλλά ἀπό τό φωτεινό παράδειγμα τέτοιων οἰκογενειῶν!
(β) Στά χρόνια πού βρέθηκε στή σκήτη τῆς Βέροιας, μεταξύ τῶν ἀσκητῶν ὑπῆρχε καί ὁ γηραιός Ἰώβ. Ὁ Ἰώβ ὑποστήριζε πώς ἡ ἀδιάκοπη προσευχή πραγματοποιεῖται μόνο ἀπό τούς ἡσυχαστές, γιατί οἱ μέριμνες καί τό ἄγχος τῆς καθημερινῆς ζωῆς τῶν λαϊκῶν δέν τούς ἐπιτρέπουν νά συγκεντρώνονται, γιά νά κάνουν τήν προσευχή. Ὁ Παλαμᾶς ἀντίθετα, ἔχοντας τό παράδειγμα τῶν γονιῶν του γνώριζε ὅτι ὅλοι, κοσμικοί καί μοναχοί, ἔγγαμοι καί ἄγαμοι, νέοι καί γέροι μποροῦν νά κατορθώσουν τή νοερά ἐργασία. Ὅταν ταξιδεύουν, ὅταν ἐργάζονται, σέ κάθε στιγμή τῆς ζωῆς τους μποροῦν νά λένε αὐτήν τήν ἁπλή μά δυνατή εὐχή καί νά ἀξιωθοῦν τῆς καθάρσεως καί τῶν πνευματικῶν καταστάσεων, ὅπως οἱ μοναχοί. Μέ τή συνεχή ἐπανάληψη, κατά τήν ἀποστολική παραίνεση «ἀδειαλείπτως προσεύχεσθε», ἄνδρες καί γυναῖκες, σοφοί καί ἀμόρφωτοι μποροῦν νά προσεύχονται. Ὁ Ἰώβ δέν πείστηκε καί ἀναχώρησαν ὁ καθένας στήν καλύβα του. Ὅταν ὁ Ἰώβ γονάτισε στήν προσευχή, ὁ Θεός τοῦ ἔστειλε ἄγγελο γιά νά τοῦ πεῖ: «Τίποτε ἄλλο νά μήν πιστεύεις παρά μόνο σέ ὅσα φρονεῖ καί λέει ὁ Γρηγόριος». Κι ὁ ταπεινός γέροντας ἀναζήτησε τόν μόλις τριαντάχρονο Γρηγόριο γιά νά ζητήσει συγχώρεση.
Πόσο συχνά ἐμεῖς, ἀγαπητοί ἀδελφοί, δέν δικαιολογούμαστε στόν ἑαυτό μας ὅτι δέν ἔχουμε χρόνο, δέν ἔχουμε κουράγιο, δέν προλαβαίνουμε λόγω τῶν πολλῶν μας ὑποχρεώσεων νά συμμαζέψουμε τόν διασκορπισμένο μας νοῦ στήν προσευχή; Καί ἔτσι στεροῦμε τήν ὕπαρξή μας ἀπό τό μεγαλύτερο δῶρο καί μέσο πού ὁδηγεῖ στήν κοινωνία μέ τόν Θεό.
(γ) Ἀπό τά πρῶτα χρόνια τῆς ἀσκητικῆς του πορείας ἀπέκτησε τή συνήθεια νά παρακαλεῖ μέ φλογερό πόθο τή Θεοτόκο μέ τή σύντομη προσευχή: «φώτισόν μου τό σκότος». Μᾶς θυμίζει τήν εὐχή τῆς Α’ ὥρας: «Χριστέ, τό Φῶς τό ἀληθινόνλ σημειωθήτω ἐφ’ ὑμᾶς τό φῶς τοῦ προσώπου Σου, ἵνα ἐν αὐτῷ ὀψώμεθα φῶς ἀπρόσιτον». Εἶναι ἡ δυνατότητα τοῦ προσευχομένου πιστοῦ νά δεῖ τό ἄκτιστο φῶς τῆς θεότητας τοῦ Κυρίου, ὅπως τό εἶδαν καί οἱ μαθητές του στή Μεταμόρφωση. Πόσο ἀπέχουν οἱ δικές μας προσευχές ἀπό μιά τέτοια ποιότητα καί βάθος; Πόσο εἶναι συχνά τυπική ἐπανάληψη εὐχῶν, ἐνῶ ὁ νοῦς κι ἡ καρδιά βρίσκονται ἀλλοῦ; Εἶναι δυνατόν νά βρίσκομαι δίπλα στόν πολυέλαιο, ἀλλά ἄν δέν εἶμαι στραμμένος πρός αὐτόν, τό πρόσωπό μου θά παραμένει σκοτεινό. Καί εἶναι δυνατόν νά βρίσκεται κάποιος πολύ μακριά ἀπό τόν πολυέλαιο, ἀλλά καθῶς τό πρόσωπό του εἶναι στραμμένο πρός αὐτόν νά φωτίζεται. Ἔτσι κι ἐμεῖς οἱ ἄνθρωποι τῆς Ἐκκλησίας: Εἴμαστε πολύ κοντά στόν Πολυέλαιο Κύριο, ἄσπρισαν τά μαλλιά μας μέσα στό χῶρο τῆς Ἐκκλησίας, ἀλλά ποῦ εἴμαστε προσανατολισμένοι; Καί ὑπάρχουν ἄλλοι, τούς ὁποίους ἐμεῖς θεωροῦμε μακρυά καί ἐκτός τῆς Ἐκκλησίας πού ἀπολαμβάνουν τό φῶς του! Ὅπως στήν παραβολή τοῦ Τελώνου καί τοῦ Φαρισαίου. Ὅπως στά λόγια τοῦ Κυρίου πρός τούς ὑποκριτές «ὅτι οἱ τελῶναι καί αἱ πόρναι προάγουσιν ὑμᾶς εἰς τήν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ» (Ματθ. 21,31).
Γιά ὅλους αὐτούς τούς λόγους δέν θά μποροῦσε νά λείπει ἡ μνήμη του ἀπό τή Μ. Σαρακοστή, μιά περίοδο πού ἔχει ὡς τέρμα ἐκείνη τήν ἡμέρα πού ψάλλουμε «νῦν πάντα πεπλήρωται φωτός». Μιά περίοδος πού διαρκῶς ἐπαναλαμβάνουμε: «Φῶς Χριστοῦ φαίνει πᾶσι». Μιά περίοδος κατ’ ἐξοχήν ἡσυχαστική, νηπτική καί ἀγωνιστική. Ὅπου μᾶς προτρέπει νά «εἰσέλθωμεν εἰς τό ταμεῖον μας», στό δωμάτιό μας ἀλλά καί στόν ἐσωτερικό χῶρο τῆς καρδιᾶς μας καί ἐκεῖ «ἐν τῷ κρυπτῷ», μέ κλεισμένο τόν κόσμο ἔξω ἀπό τήν πόρτα, νά συναντηθοῦμε μέ τόν Κύριο. Πόσο ἀποφεύγει αὐτή τή σωτήρια ἀπομόνωση καί συνάντηση ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος. Καί προτιμᾶ τή διασκέδαση μέ τήν ἀκριβή τοῦ ὅρου ἔννοια, δηλαδή τόν διασκορπισμό παρά τήν ἀνασυγκρότηση. Ἐσύ ὅμως, ψυχή μου, μήν τρέχεις διαρκῶς πίσω ἀπό ὑποχρεώσεις καί ἀνάγκες πραγματικές ἤ μή. Μήν «ἀνοίγεις» διαρκῶς παράθυρα δραστηριοτήτων στή ζωή σου, ὅπως στήν ὀθόνη τοῦ ὑπολογιστή σου. Γιατί ὅπως τό λειτουργικό σου κινδυνεύει νά καταρρεύσει ἀπό ἔλλειψη χώρου, ἔτσι κινδυνεύει καί ἡ πνευματική σου ζωή νά καταρρεύσει ἀπό ἔλλειψη χώρου γιά τήν παρουσία τοῦ Θεοῦ.
*
«Χαῖρε, φωστήρ ὁ δείξας τόν Ἥλιον». Εὐχηθεῖτε Σεβασμιώτατε, ἡ πλούσια διδασκαλία καί ζωή τοῦ ἁγίου Γρηγορίου νά μᾶς δείξει τόν Ἥλιο, καί νά ἀνοίξει κάποιες χαραμάδες στό νοῦ καί τίς καρδιές μας, ἀπ’ ὅπου θά εἰσχωρήσει ὁ Χριστός, τό Φῶς τοῦ κόσμου καί θά κατανοήσουμε «ὅτι ὥρα ἤδη ἡμᾶς ἐξ ὕπνου ἐγερθῆναι» (Ρωμ. 13,11).